Gizlilik Odaklı Coinlere Genel Bakış
20 Mayıs 2020 tarihinde kripto para camiasını heyecanlandıran ve herkesi alarma geçiren bir olay yaşandı. Yaklaşık 10 senedir kazıldıktan sonra hiçbir şekilde hareket ettirilmeyen 40 Bitcoin bilinmedik bir cüzdandan harekete geçti. Cüzdandaki Bitcoinler ilk kazılan Bitcoinlerden olması, kripto para topluluğunda acaba Satoshi olabilir mi sorusunu gündeme getirmiş ve konu ile alakalı birçok spekülasyon yaratılmıştı.
Yaşanan bu olay Bitcoin’in ne kadar şeffaf ve güvenilir bir para olduğunu göstermesi bazı kişilerce olumlu olarak nitelendirilse de gizlilik severler için can sıkıcı bir olay olarak görüldü. Çünkü yukarıdaki hareket herkes tarafından görülebiliyor, yollanan Bitcoinlerin izi sürülebiliyor olması bu Bitcoinlerin sahibinin finansal özgürlüğünü kısıtlamakta olduğu düşünülmekteydi.
Büyük ihtimalle bu kişi Satoshi Nakamoto olmasa da bütün gözlerin bu cüzdanlarda olması, her türlü hareketinin izlenmesi, Bitcoinlerin akıbetnin ne olacağının takip edilebiliyor olması gündeme bir kere daha gizlilik coinlerini getirmiş oldu.
Diğer bir husus ise, örneğin bir kişi size Bitcoin göndereceği zaman yolladığınız adresten kişi sizin o adreste ne kadar Bitcoin tuttuğunuzu, daha önce hangi hesaplara ne kadar ve ne zaman transfer yaptığınızı, yolladğınız hesapların miktarlarını ve o hesaplardaki transferleri de görüyor olması Bitcoin’i dezavantajlı kılmaktadır. Oysa, günümüz bankacılık sisteminde bir kişinin sizin IBAN numaranızdan görebileceği tek bilgi maksimum adınız ve soyadınızdır. Bunu şöyle düşünebiliriz, Bitcoin ile bir kahve aldığınızda, kahveyi almış olduğunuz kişi cüzdanınızda ne kadar para olduğunu, daha önce kimlere para gönderdiğinizi, kimlerle alışveriş yaptığınızı vs. görebiliyor.
Can sıkıcı değil mi?
İşte tam da bu sebeplerden ötürü ortaya çıkan gizlilik odaklı kripto paralar bu problemi ortadan kaldırmaya yönelik adımlar atan, blockchain teknolojisini kullanarak aynı Bitcoin gibi kişiler arası para gönderimi merkeziyetsiz olarak mümkün kılan projelerdir.
Kripto para dünyasında birçok gizlilik odaklı kripto paralar vardır. Bu yazıda incelenecek olan gizlilk odaklı kripto paralar bunlardan bir kaçı olup, kripto para severleri ve yatırımcıları tarafından daha bilindik olanlardır.
- Monero
- Dash
- Verge
- Zcash
- Grin
- Beam
- Pirate Chain
- Conceal Network
Bu yazıda incelenecek olan gizlilik odaklı kripto paralardır.
Monero
Monero gizliliğe ve sansüre dayanıklı işlemlere odaklanan önde gelen kriptoparadır.
Monero için bir tanım yapılacak olursa tam olarak yukarıdaki gibidir. Gizlilik odaklı kripto paralar içerisinde Monero belki de en bilindik ve en önde gelen kripto paradır. 28 Mayıs itibari ile CoinMarketCap verilerine göre 16. büyük kripto para olan Monero yaklaşık 63 Dolar’dan işlem görmektedir.
Monero 2014 yılında Bytecoin’den çatallanarak BitMonero olarak ortaya çıkmıştır. Monero Esperanto dilinde “coin” demekmiş ve böylece Bitcoin’e sinonim bir isim türetilmeye çalışılsa da daha sonra sadece Monero olarak kullanılmaya devam edilmiş. Yaratıcısı Nicolas van Saberhagen aynı Satoshi Nakamoto gibi bilinmeyen ve tanınmayan bir isimdir ve Monero 2020 itibari ile gizliliği ve takip edilemez özelliklerinden dolayı DeepWeb’de Bitcoin ile birlikte en çok kullanılan kripto para olma özelliği taşımaktadır.
Monero’nun özelliklerini madde madde sıralamadan önce gelin Monero’nun gizliliği nasıl sağladığına bakalım.
Monero CryptoNote adı verilen bir teknoloji kullanmaktadır. Bu teknolojiyi geliştiricileri ”tamamen eşitlikçi, gizlilik ve tam anonimlik sağlayan kripto para yaratılmasını sağlayan felsefe” olarak tanımlamaktadır. CryptoNote teknolojisini kullanan Monero transferlerinin gizli kalmasını ve takip edilmemesini aşağıdaki RingSignature adı verilen sisteme göre yapmaktadır.
Yukadaki şekle bakarak Z kişisine gelen bir para düşünelim. Eğer Bitcoin’de bu transfer gerçekleşseydi, örneğin A kişisi Z’ye para gönderdiğinde okları takip ederek bulabilirdik. Ancak RingSignatures kullanılarak yukarıda da görebileceğiniz gibi Z kişisine gelen para A, B veya C kişisinden gelebilir ve bu gelen para aradaki herhangi bir durağı kullanmış olabilir. Yani bir şehrin girişindesiniz ve o şehrin girişinin bağlandığı 3 yol var. Gelen arabanın hangi yoldan geldiğini bilemiyorsunuz.
Ve bütün bu transferlerin sadece iki kişi arasında değil, binlerce kişinin arasında yapıldığını düşünün, ne büyük bir kargaşa!
İşte bütün bu yolların kimler tarafından kullanıldığı tahmin edilemediğinden Monero transferleri izlenemez oluyor. Bunun yanında Monero adresiniz başkaları tarafından bilinse de; içerdiği XMR sayısı, yapılan transferler vs. hiçbiri görülemiyor.
Monero’nun özellikleri
- 2 dakika blok süresi
- Tercihe bağlı olmayan, her transfer gizli
- ASIC cihazlara dirençli RandomX algoritması
- Dinamik blok boyutları
- Değişken transfer ücretleri (~0.02$)
- 4 ile 1600 TPS arasında değişen transfer kapasitesi
- Yaklaşık 17.5 milyon XMR dolaşımı, sınırsız ancak giderek azalan arz.
- Düşük enflasyon oranı (2.46%)
Dash
Dash, dijital paranız, mikro ücretler ile anlık işlemler. Herhangi bir miktarı, her zaman, her yere.
2014 yılında Litecoin forku olarak ortaya çıkan Dash’in ilk adı Xcoin’dir. Başta sıradan bir altcoin olarak adlandırılan Xcoin, gizlilik özellikleri göz önünde bulundurulduktan sonra Darkcoin adı altında illegal alışverişler ve transferler için kullanılmaya başlandı. Darkcoin adının kişiler tarafından kötü çağrışım yapması coin’i son adı “Digital Cash” in kısaltması olan Dash olarak belirlemiş oldu. 28 Mayıs itibari ile CoinMarketCap verilerine göre 22. büyük kripto para olan Dash yaklaşık 73 Dolar’dan işlem görmektedir.
Aslında Dash’in hedefi Bitcoin’den daha hızlı ve daha minik transferleri yapabilmesidir. Böylelikle Dash ekibi Bitcoin’den farklı olarak, 3 farklı özelliği Dash’e ekleyerek bunu başarmak istemektedir. Bunlar
- Masternode özelliği
- InstantSend özelliği
- PrivateSend özelliği’dir.
Bilindiği gibi Bitcoin’de transferleri onaylamak için madencilere ihtiyaç vardır. Dash’deki Masternode özelliği madencilerin yanı sıra 1000 Dash ve üzerinde Dash bulunduranlara Masternode olarak çalışmalarına izin vermekte ve böylece PrivateSend ve InstantSend gibi gizli ve hızlı transferleri mümkün kılmaktadır. Yani sistemde hem madenciler var hem de gizli ve hızlı transferleri mümkün kılabilecek Masternode çalıştıranlar var.
Masternode’lar ise madencilerin çıkardıkları Dash’ler ile finanse edilmektedir. Örneğin madenciler 100 Dash çıkarmış olsun, bu 100 Dash’in 45'i madencilere ödül olarak, 45'i Masternode çalıştıranlara, 10'u ise Dash ekibinin ilerideki gelişmeler için finansal kaynak olarak cebine gitmektedir.
Bu yazıda InstantSend özelliği iredelenmeyecektir. Konumuz gizlilik olduğundan PrivateSend özelliği üzerinde durulacaktır. Ufak bir cümle ile özetleyecek olursak InstantSend özelliği minik transferleri çok hızlı bir şekilde karşı tarafa göndermeye yaramaktadır.
PrivateSend özelliğine gelecek olursak, Masternode’lar tarafından sağlanan bu gizlilik özelliğini devasa bir mixer olarak düşünmeliyiz. Peki Mixer ne demek, çok kolay. Devasa bir havuz düşünelim ve içerisi Bitcoin dolu olsun. Siz örneğin 1 Bitcoin göndereceksiniz, 1 Bitcoin’i havuzun içerisinde atıyorsunuz ve almak isteyen gelip herhangi bir 1 Bitcoin’i havuzun içerisinden alıyor.
Ancak kocaman bir havuzun içerisinde hangi Bitcoin sizin, attığınız Bitcoin nereye gitti, bunlar belirsiz kalıyor. Yani sizin attığınız 1 Bitcoin’i alan kişi sadece havuzdan 1 Bitcoin almış oluyor. Kim tarafından konulduğu bilmiyor ve izlenemiyor.
İşte tam olarak Masternode’ların yaptığı bu iş Dash’e gizlilik özelliği katmış oluyor. Ancak dikkat ederseniz, sadece Masternode’ların yaptığı bir iş dedim. Çünkü Dash’te Monero gibi her şey gizli değil. Gizli gönderim opsiyona bağlı. Madencilerin cihaz çalıştırarak gönderdiği bütün Dash’ler aynı Bitcoin gibi çalışma prensibine sahip. Gizli gönderme özelliği kullanıcının kendisine ait ve aynı zamanda Dash hesapları Monero gibi gizli değil. Yani Dash adresinizi gören birisi aynı Bitcoin gibi içerisinde neler yapılmış, ne kadarınız var vb. gibi her şeyi görebilir. Sadece PrivateSend ile gönderilen Dash’in nereden geldiği belirsizdir. Miktarı bellidir, giden adres bellidir. Ayrıca bazı kriptografik uzmanları Dash’in bu özelliğini sağlayan Masternode’ların Virtual Private Servers tarafından işletildiği için rahatlıkla yakalanabileceğini savunmaktadır.
Dash’in özellikleri
- 2.5 dakika blok süresi
- Tercihe bağlı gizli transferler
- X11 algoritmasına bağlı PoW madenciliği
- 2 MB blok boyutu
- 0.11$’a yakın transfer ücretleri
- 56 TPS transfer hızı (InstantSend ile 2 saniye onaylama)
- 18.9 milyon maksimum Dash arzı 9.5 milyon dolaşımda Dash
- Enflasyon oranı (6%)
Verge
Verge hızlı ve ölçeklenebilir, günlük kullanıma uygun gizli transferleri mümkün kılan merkeziyetsiz bir kripto paradır.
Aslında yazıya başlamadan önce Verge hakkında şunu bastıra bastıra söylemek istiyorum. Verge ilk çıktığındaki sitelerindeki tanımlama şuydu: “Verge Currency is fast, flexible, entirely private and totally anonymous, but most importantly it’s a currency built with the idea of supporting widespread mass adoption as it scales out across the globe.” Yani Verge başta tamamen anonim ve gizli bir kripto paradır cümlesini ilk başlarda kurmuşken, daha sonra bu cümleyi sitelerinden kaldırdılar. Ben bu hareketi kesinlikle regülasyonlara bağlıyorum. Çünkü kripto paralarda tamamen gizlilik demek, devletlerin regülasyonlarına açık, borsaların ise listelemekte tereddüt yaşayacağı bir durum demek. Verge takımı bundan korkmuş olmalılar ki bu iddialarını halihazırda terk etmiş durumdalar. Bunu belirttikten sonra devam edelim.
Verge’in kurucuları 2014 yılında DogecoinDark olarak gizlilik odaklı bu projeyi duyurdular. Daha sonra 2016'da isim değişikliği yaparak Verge Currency olarak yollarına devam ettiler. 28 Mayıs itibari ile CoinMarketCap verilerine göre 84. büyük kripto para olan Verge yaklaşık 0.004 Dolar’dan işlem görmektedir.
Verge Currency yukarıda anlattığım gibi önceden Mixer’ler sayesinde gizlilik özelliği sağlamaktaydı. Ancak daha sonra TOR, I2P tunneling ve Simple Payment Verification (SPV) gibi özellikleri ekleyerek özellikle TOR ve IP2 ile yapılan gönderimler sayesinde gönderenin ve alıcının IP adreslerini gizlemeye yaradı. Bu özelliğe Masking deniyor. Yani aslında transferler aynı Bitcoin gibi şeffaf bir şekilde yapılırken Masking sayesinde hepsi gizlenmiş oluyordu. Ancak Bitcoin’de bile TOR ve I2P sistemlerini destekleyen walletlar duyurulduktan sonra Verge ekibi belki de en büyük gizlilik özelliği olarak Wraith Protocol’ü duyurdu.
Gönderenin yukarıda görüldüğü gibi Wraith Protokol’ü seçip seçmeme gibi bir özgürlüğü bulunmaktadır. Yani Verge Currency’de de aynı Dash’de olduğu gibi gizli gönderim kişinin isteğine bağlıdır.
Wraith Protokol’de işlem şöyle gerçekleşir, gönderen kişi Wraith Protokol üzerinde bir transfer yapınca “Stealth adresses” adı verilen adresler tarafından her iki tarafın adresleri gizlenmiş olur, böylelikle ne alanın ne de gönderenin adresleri gözükmez. TOR aracılığı ile de kişilerin adresleri maskelenmiş olacağından belirsiz iki adres tarafından örneğin 1000 XVG’lik bir gönderim yapılmış olur.
Not: Gönderenin, alanın adresleri ve IP adresleri tamamen gizli kalsa da, gönderilen miktarın görüldüğüne dikkat ediniz.
Böylelikle maskelenmiş gönderiler sayesinde Verge Currency’de gizlilik sağlanmış olur. Bunun yanında Verge Currency üzerinde Atomic Swap’lar yapılabilmektedir. Bu swap işlemleri aynı şekilde TOR ve Wraith Protokol ile maskelenerek gizlilik sağlanmaktadır.
Verge Currency hakkında bir kaç bilgi daha vermek istiyorum. Verge aynı Bitcoin gibi PoW algoritması ile çalışmaktadır. Bu algoritma hepinizin bildiği gibi madenciler sayesinde sistem güvenliği sağlamaktadır. Ancak Verge Currency’de Hash Rate (İşlem Gücü) nün düşük olması sebebi ile tarihinde 3 kere 51% atak geçirmiştir. Bu konuda Verge ağında güvenlik zafiyeti bulunmaktadır.
Verge’in özellikleri
- 5–10 saniye blok süresi
- Tercihe bağlı maskelenmiş transferler
- TOR, I2P ve Wraith Protokol ile sağlanan gizlilik
- BIP 65 özelliği ile mümkün kılınan Atomic Swap özelliği
- PoW ile 5 farklı algoritma madenciliği x17, Scrypt, Groestl, Lyra2re ve Blake
- 0.1 XVG transfer ücretleri
- 100 TPS transfer hızı (RSK eklentisi ile 2000 TPS’e ulaşabilme kapasitesi)
- 16.5 milyar maksimum Verge arzı
Zcash
Zcash gizliğinizi koruyan, aynı zamanda arkasında güçlü bir bilim ile kurulmuş bir kripto paradır. Geleceğin parası merkeziyetsiz, gizli ve dijital olmalıdır.
Bitcoin’in gizlilik özelliğini artırmak için 2016 yılında çatallanma ile Zerocoin Protocol oluşturuldu. Zerocoin Protocol peşine Zerocash System olarak adlandırıldı ve en son olarak Zcash olarak son ismini aldı. Kısacası Bitcoin’in forku olan Zcash, aynı Bitcoin gibi 21 milyon adet arzı olan, PoW algoritması ile çalışan, ancak Bitcoin gibi açık bir public blockchain’de gizli transferleri mümkün kılan bir kripto paradır. 28 Mayıs itibari ile CoinMarketCap verilerine göre 26. büyük kripto para olan Zcash yaklaşık 46.28 Dolar’dan işlem görmektedir.
Zcash Bitcoin’in bir forkudur. Evet, bu şu demek. Zcash aynı Bitcoin gibi çalışır. Yani Zcash’in herkese açık işlemleri Bitcoin ile aynıdır. Ancak Zcash bütün bu şeffaf işlemlere olanak tanırken aynı zamanda tamamen gizli ikinci bir katman ile tamamen gizli transferlere imkân verebilmektedir. Yani Zcash’de de gizlilik kişinin isteğine bağlıdır.
Zcash’de bulunan iki adet katman vardır. Bunlardan birincisi “Transparent Layer” olarak geçer. Transparent Layet adı üstünde şeffaf bir katman olup aynı Bitcoin gibi bütün transferler açık ve transparandır. Zcash’in diğer katmanı ise “Zero-Knowledge-Security Layer” olup, gerçekten de Sıfır bilgi güvenlik katmanı gibi hiçbir transfer transparan değildir.
Transparan katmandaki adresler T harfi ile başlar. Bu transferler yukarıda da belirtildiği gibi tamamen açıktır. Ancak Zero-Knowledge katmandaki adresler “z-address” olarak bilinir ve bu adresler Z harfi ile başlar. Z harfi ile başlayan bu adresler arasındaki transferler tamamen gizli bir şekilde gerçekleşmektedir.
Z katmanındaki bütün transferler TAMAMEN gizlidir. Burada ne alıcı adresi, ne gönderilen ZEC miktarı, ne de gönderen adresi bilinmez. Bu sistemi sağlayan anonimlik ve gizlilik tekonlojisi “Zero-knowledge proofs and zk-Snarks” olarak bilinen iki adet özelliktir. Yazının devamında bunlar irdelenecektir.
Zero-Knowledge Proofs 1980 yılında MIT araştırmacıları tarafından bulunan bir doğrulama sistemidir. Bu sistem Zcash’in gizli ağında transferleri doğrulaması ile transferler onaylanmaktadır. Bu mekanizmayı anlamak için küçük bir oyun oynayacağız.
Bu oyunu Good Audiance’ın Medium yazısından aldım. Linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Alice ve Bob adında iki kişi düşünelim. Alice renk körüdür ama Bob sağlıklıdır. Ancak Alice Bob’un sağlıklı olduğuna inanmamaktadır ve Bob’u test etmek ister. Eline iki adet top alır. Biri kırmızı ve biri mavi olan topları Bob’a gösterir.
Alice: Şimdi elimde iki top var. Biri kırmızı ve diğeri mavi. Ellerimi sırtıma götüreceğim ve istersem topları değiştireceğim istersem değiştirmeyeceğim, daha sonra topları yine sana göstereceğim.
Bob: Tamam. Bana topları değiştirdiğini veya değiştirmediğini söylememi mi istiyorsun?
Alice: Aynen, eğer renk körü değilsen, değiştirdiğimi veya değiştirmediğimi anlayacaksın. Renk körü isen anlamayacaksın.
Alice: Değiştirdim mi?
Bob: Değiştirdin.
Alice: Değiştirdim mi?
Bob: Hayır değiştirmedin.
Bu şekilde sürekli oyun oynadıktan sonra Alice yavaştan Bob’un doğru söylediğine ikna olacaktır. Çünkü her seferinde doğru bilen Bob’un renk körü olma ihtimali çok zayıf olacağından Alice artık ikna olmuştur. İşte bu test ederek ikna olunan zero-knowledge proof’un bir örneğidir.
zk-SNARK ise yukarıda Verge örneğinde IP adres gizlemesi, alıcının ve göndericinin adreslerini gizlemesi gibi özellikleri içeren ve ek olarak GÖNDERİLEN MİKTARInda görülmesini engelleyen ve şu ana kadar kullanılan en ileri gizleme teknolojisidir. zk-SNARK kullanılarak
- Gönderen
- Alıcı
- Miktar
- IP adresi
Tamamen gizlenmiş olur ve bu sistem TOR ve Dandelion++ gibi IP gizleyici özelliklerden çok daha güçlü bulunmuştur.
Ayrıca Ethereum Foundation ile Zcash zk-SNARK özelliği konusunda ittifak yapmışlardır, Ethereum Metropolis güncellemesinden sonra zk-SNARK özelliğini eklemeyi düşünmektedir.
Peki şimdiye kadar Zcash hakkında anlatılan gizlilik özellikleri mükemmel görünse de Zcash transferleri gerçekten tamamen gizli ve mükemmel mi?
Hayır. Carnegie Mellon Üniversitesinin 18 Mayıs 2020 tarihinde yaptığı bir çalışmaya göre Zcash transferleri yakalanabiliyor. Yukarıda anlatılan mükemmel gizlilik özelliklerine rağmen Zcash’in transparan zincirindeki yapılan transferler gizli zincirde yapılan transferlerin çok üzerinde olduğunda gizli transferlerin açığa çıktığı keşfedildi. Çalışmada zk-SNARK teknolojisinin güçlü bir kriptografik özellik olduğu belirtilse de Zcash ağında yapılan açık transferler gizli transferleri açığa çıkarmaktadır.
Zcash’in özellikleri
- 1.25 dakika blok süresi, 2MB blok boyutları
- Tercihe bağlı zk-SNARK ve ZKP özellikleri ile sunulan tamamen gizli transferler
- PoW ile Equihash madencilik algoritması
- 0.0001 ZEC transfer ücretleri
- 27 TPS maksimum transfer kapasitesi
- 21 milyon total ZEC arzı, 9.2 milyon dolaşımdaki arz miktarı
- 28% yıllık yüksek yıllık enflasyon oranı
Grin
Ölçeklenebilir, güvenli, hızlı, merkeziyetsiz.. Elektronik transferleri sansürsüz ve tamamen gizli gerçekleştirmeyi mümkün kılar.
Gizliliğin bir insan hakkı olduğunu söyleyerek MimbleWimble adı verilen bir teknolojiyi de beraberinde harmanlayan Grin ICO, pre-mine olmadan, hiçbir kâr amacı gütmeyen bir şekilde Ocak 2019'da Ignotus Peverell adında anonim biri tarafından yaratıldı. Yaratıcısı için Satoshi Nakamoto iddiaları da ortaya atılmış, hatta Grin geliştiricilerinin kullanması için gizli bir kişiden yapılan 50 Bitcoin’lik bağışın Satoshi tarafından yapıldığını da söyleyenler olmuştur. 28 Mayıs itibari ile CoinMarketCap verilerine göre 162. büyük kripto para olan Grin yaklaşık 0.49 Dolar’dan işlem görmektedir.
Grin’in gizliliği opsiyonel değildir. Grin ağı tamamen gizlilik odaklıdır. Bunu MimbleWimble adı verilen bir teknoloji ile yapar. MimbleWimble 2016 yılında yine anonim kişiler tarafından geliştirilen, blockchainlere uygulanabilen ölçeklenebilirliği ve gizliliği artıran bir sistemdir. 2016 yılında geliştirilmeye başlanan MW teknolojisi Bitcoin’in gizliliğini ve ölçeklenebilirliğini artırmak için gündem olmuş, daha sonra yan-zincir olarak yapılabileceği planlansa da uygulamaya geçmemiştir.
Peki MimbleWimble nasıl gizlilik sağlamaktadır? Bildiğimiz blockchain teknolojilerinde bloklar transferleri teker teker kaydetmektedir. Ancak MimbleWimble’da ayrı ayrı olan bütün bu transferler tek ve kocaman bir transfer olarak görülür. Böylelikle tek ve kocaman bir transfer içerisinde çok daha fazla transfer barındırır.
MimbleWimble bu özelliği ile kullanıldığı ağın hızını da son derecede artırmaktadır. Aynı zamanda hem alıcının adresi hem gönderenin adresi hem de gönderilen miktarlar MW ağında görülmez. Böylelikle sadece alıcı transferin nereden geldiğini görebilir ve dışarıya hiçbir bilgi paylaşılmaz.
Daha da basite indirgeyecek olursak, bir otoyol düşünelim ve bu yolu kullanan otomobilleri hayal edelim. Otomobil içerisindeki insanları birer para transferi olarak düşünürsek dışarıdan bakan biri için her otomobilin gittiği yolu bulmak ve bunları takip etmek kolay olacaktır. Ancak MimleWimble kullanımında bütün otomobil kullananları büyük bir otobüse bindirerek, hem yol trafiği azalmış olacak hem de büyük bir otobüs içerisinde birçok insan olacağından hangisinin nereye gideceğini saptamak çok daha zor olacaktır.
MimbleWimble’ın yeni bir teknoloji olması, eklenildiği zaman ölçeklenebilirliği ve gizliliği artırması heyecan verici olsa da, MimbleWimble için hala daha soru işaretleri vardır. Bunlardan ilki eski Google çalışanı Ivan Bogatyy’nin MW’daki transferlerin 96% sını yakaladığı iddiasıdır. Bu iddialara ek olarak, bağımsız araştırmacılar da MW ağında az transfer olması halinde transferlerin daha kolay yakalanabileceğini söylemektedir. Ek olarak MW ağında kullanıcıların IP adresleri ortaya çıkabilmektedir.
Grin’in özellikleri
- 1 dakika blok süresi
- MimbleWimble protokolü ile ölçeklenebilirlik ve gizlilik
- Cuckoo Cycle algoritması ile PoW konsensüsü
- Rust programlama dili
- Sınırsız arz 42,947,460 dolaşımdaki Grin
- Yüksek enflasyon oranı (100%)
Beam
MimbleWimble Protoküle bağlı, gizlilik odaklı, kullanımı kolay yeni nesil güvenli kripto para..
MimbleWimble’ın özellikleri ve getirdiği faydaları düşünülerek oluşturulmuş ikinci kripto para da Beam’dir. Grin’den bir kaç gün önce ortaya çıkarılan Beam Currency, hemen hemen Grin ile aynı sistematiği kullanarak gizlilik sağlayan bir kripto paradır. Beam Currency’de de gizlilik opsiyonel değildir, aynı Grin gibi bütün transferler gizli bir şekilde yapılır. 28 Mayıs itibari ile CoinMarketCap verilerine göre 150. büyük kripto para olan Beam yaklaşık 0.37 Dolar’dan işlem görmektedir.
Aslında Grin ile hemen hemen aynı sistem ile çalışan Beam Currency’i ayrı bir başlık altında incelemeyecektim. MW tabanlı en bilindik iki coin olan Grin ve Beam tek başlık altında incelenebilirdi. Ayrı başlık açmamdaki sebep Beam’in finansal olarak Grin’den daha farklı bir yapıya sahip olmasından dolayıdır. Grin’in sınırsız yapısı ve daha yüksek enflasyon oranlarına nazaran Beam Currency’nin 262.8 milyon hardcap’i bulunmaktadır.
Grin geliştiricileri “linear emission” ile para politikası gütmektedir. Linear emission’a göre her Grin bloğundan 60 Grin çıkmaktadır ve bu hiç değişmeyecektir. Grin arzı sınırsızdır ve enflasyon oranı çok yüksektir. Aynı zamanda Grin ekosistemi aynı Bitcoin gibi çıkarılan Grinler madencilere dağıtılmaktadır ve arkasında herhangi bir kuruluş, firma veya şirket yoktur. Ancak Beam Currency’de her blok başına 80 Beam çıkmakta ve Bitcoin’de olduğu gibi yaklaşık her 4 yılda bir halving ile bu oran yarı yarıya düşmektedir. Belli bir noktadan sonra Beam 262.8 milyonda kalacak ve bir daha Beam çıkarılamayacaktır. Her ne kadar Beam’in halving uygulaması Bitcoincilerin hoşuna gitse de, Beam Currency çıkarılan Beam’lerin 20% sini Beam projesini geliştimek ve tanıtmak için kendi cebine atmaktadır.
Beam’in özellikleri
- 1 dakika blok süresi
- MimbleWimble protokolü ile ölçeklenebilirlik ve gizlilik
- BeamHashII algoritması ile PoW konsensüsü
- C++ programlama dili
- Sınırlı 262.8 milyon Beam arzı, 62,652,800 dolaşımda Beam
- Grin ile hemen hemen aynı enflasyon oranı
Pirate Chain
Eşler arası 100% anonimlik sağlayan merkeziyetsiz, güvenli, kullanıma hazır gizlilik protokolü
Pirate Chain, 2018 Ağustos’ta Draeth adlı anonim kişi tarafından yaratılmış tamamen gizlilik odaklı bir kripto paradır. Pirate Chain aslında Zcash’in sunduğu zk-SNARKs teknolojisini kullanmaktadır. Ancak Zcash’den farklı olarak Pirate Chain’de şeffaf transferler yoktur. Her transfer aynı Zcash’in yukarıda anlattığım gibi gizli katmanında olmaktadır. 28 Mayıs itibari ile CoinMarketCap verilerine göre 529. büyük kripto para olan Pirate Chain yaklaşık 0.03 Dolar’dan işlem görmektedir.
Peki Zcash’in zk-SNARKs özelliğini kullanan Pirate Chain’i özel kılan nedir? Zcash’in gizli transferleri ile aynı işi yapıyorsa neden Pirate Chain var? Elbette ilk olarak bu sorular akla geliyor. Ancak yukarıda da belirttiğim gibi Zcash’in sunmuş olduğu zk-SNARK ve “Zero-Knowledge-Security Layer” şu zamana kadar yapılmış en iyi gizliliği sunsa da, Zcash ağında yapılan şeffaf işlemlerin fazlalığı dolayısı ile gizli transferler de yakalanabilmektedir.
İşte Pirate Chain hiçbir şeffaf transfere izin vermeyerek ve ağdaki bütün işlemlerin gizli kalması nedeni ile bu dezavantajı elimine etmektedir. Bunun yanında Pirate Chain diğerlerinden farklı olarak (dPoW-delayed Proof of Work) algoritmasını kullanmaktadır. dPoW algoritması Komodo tarafından geliştirilen bir konsensüstür. Bilindiği gibi klasik PoW algoritması kullanan HashRate gücü düşük coinlerde 51% atak ihtimali yüksektir. dPoW algoritması Bitcoin’in HashRate gücünü diğer coinlerde de kullanmaya yaramaktadır.
Yani bu şu demek Komodo veya Pirate Chain’e 51% atak yapabilmek için Bitcoin HashRate gücünün 51% ini ele geçirmek gerekir. Böylelikle Pirate Chain 51% atak dirençli bir algoritmaya sahiptir.
Pirate Chain aynı Bitcoin, Monero, Grin’de olduğu gibi arkasında herhangi bir kuruluş veya şirket yoktur. Mining gelirleri direkt olarak madencilere gider. Kâr amacı gütmeyen ve merkeziyetsiz herkesin katılabileceği bir topluluk tarafından yönetilmektedir. Bunun yanında Pirate Chain aynı Verge Currency’de olduğu gibi TOR ağını desteklemektedir.
Pirate Chain’in özellikleri
- 1 dakika blok süresi
- 4MB blok boyutları
- Tercihe bağlı olmayan zk-SNARK ve ZKP özellikleri ile sunulan tamamen gizli transferler
- dPoW ile 51% atak dirençli madencilik
- 0.0001 ARRR transfer ücretleri
- 50–80 TPS transfer kapasitesi
- 200 milyon toplam ARRR arzı, 157.6 milyon dolaşımdaki arz miktarı
- Yaklaşık 270 günde halving
Conceal Network
Merkeziyetsiz finans işlemleri, gizli transferler, şifreli iletişim ağları, gizli blokzincir bankası..
Conceal Network 16 blockchain meraklısı kişinin 2017 yılında bir araya gelerek, gizliliğin önemini ve bu sistemin bankacılıkta da kullanılması gerektiğini düşünerek 2018 yılının Mayıs ayında ortaya çıkardığı; merkeziyetsiz, açık kaynak kodlu blockchain teknolojisinin kullanıldığı bir gizli bankacılık ağıdır. 28 Mayıs itibari ile CoinMarketCap verilerine göre 1083. büyük kripto para olan Conceal Network yaklaşık 0.06 Dolar’dan işlem görmektedir.
Aslında buraya kadar konuştuğumuz bütün kripto paralar Monero, Dash, Verge, Zcash, Grin, Beam ve Pirate Chain’in hepsi birer gizlilik sağlayan kripto paralardı. Dikkat ederseniz, yukarıdaki tanımlamamda Conceal Network için “para” ifadesini kullanmadım. Evet, Conceal Network adı üzerinde bir ağ yapısı. Sadece bir para değil. Gizlilik coinlerinin üstüne koyarak gizli bir ekosistem yaratmayı amaçlayan bir proje. Sadece gizli ve izlenemez gönderimler yapmakla kalmıyor, gizliliği finansal işlemlere de taşıyan bir organizasyon kurmaya çalışıyor diyebiliriz.
Conceal Network gizliliği ilk anlattığım coin olan Monero’nun CryptoNote teknolojisini kullanarak sağlamaktadır. Tabii yukarıda anlattığım gibi CryptoNote teknolojisini sadece Monero gibi para transferlerinde kullanmakla kalmayıp bunu bir bankacılık sistemi haline getirmişler. Böylelikle CryptoNote ve RingSignatures ile kişiler arası para, iletişim ve diğer finansal anlaşmaları gizli olarak yapabilme yeteneği kazandırmışlar.
Tabii ki, Conceal Network içerisinde kullanılan Conceal Currency’de (CCX) bu ağın dijital parası konumunda. Bunun yanında Encrypted Messaging, Conceal-Cloud, Conceal-Pay, Conceal-ID gibi özellikleri ile de modern bankacılık sisteminde yapılabilecek uygulamaları blockzincir teknolojisine gizli bir şekilde taşıyor. Örneğin Conceal-Pay ile online ödeme alabiliyor, fon toplayabiliyor, Conceal-ID ile kısa adresler alıp bunlarla madencilik yapabiliyor, Conceal-Cloud ile web tabanlı bir cüzdan oluşturup kolaylıkla işlemlerinizi gerçekleştirebiliyorsunuz. Ayrıca De-Fi’nin artık kripto dünyasında çok önemli olduğu bir dönemde Conceal Network DeFi araçlarını gizli ve merkeziyetsiz bir şekilde kişilere sunmaktadır.
Conceal Network’ün özellikleri
- 2 dakika blok süresi
- Tercihe bağlı olmayan RingSignatures özelliği ile gizli transferler
- ASIC cihazlara dirençli CN-Conceal algoritması
- 0.0001 CCX transfer ücretleri
- 200 milyon toplam CCX arzı, 8.2 milyon dolaşımdaki arz miktarı
- 5 CCX’den başlayıp 20 CCX’e yükselen ve sonradan tekrar 5 CCX’e düşen deve hörgücü ödüllendirme sistemi
Buraya kadar incelediğimiz her coinde teker teker gizlilik nasıl sağlanıyor, transfer örnekleri ile anlatalım.
Bitcoin’de
A adresi → 1 Bitcoin → B adresine
Monero ve Conceal Network (RingSignatures ve CryptoNote)
A kişisi (adres yok)→ ?? XMR → B kişisine (adres yok)
[IP adresi Dandelion++ ile korunur.]
Verge (Wraith Protokol)
??? → 100 XVG → ??? [IP adresi TOR ile korunur.]
Dash (PrivateSend)
A adresi → 1 Dash → Mixer Adresine → 1 Dash → B adresine
(B adresi 1 Dash’ın Mixer’e nereden geldiğini bilemez.)
[IP adresi korunmaz]
Zcash ve Pirate Chain (zk-SNARKs)
??? → ??? ZEC → ??? [IP adresi zk-SNARKs ve ZPK ile korunur.]
Grin ve Beam (MimbleWimble)
??? → ??? Grin → ??? [IP adresi yakalanabilmektedir.]
Gizlilik coinleri hakkında şahsi fikirlerim ve son sözler
2015 yılında Ethereum ile başlayan kripto para yolculuğum 2017 yılında Bitcoin ve Ethereum gibi demirbaş coinlerin gizlilik özelliği kazanması gerektiğini düşünmem ile kendimi gizlilik sunan projelerin içerisinde buldum.
Bence gizlilik ve anonimlik kripto paralarda olması gereken belki de en önemli özelliklerin başında gelmektedir. Unutmayın ki Hal Finney’in ömrü yetseydi veya Satoshi projeyi terk etmeseydi belki de Bitcoin’i daha gizli yapabilmek için birçok çalışmanın içerisine gireceklerdi. Evet Bitcoin’in gizlilik konusunda zafiyetleri mevcuttur ve herkese açık bir sistem benim de hoşuma gitmemektedir.
Bu yazıda kripto paraların belki de en demirbaş, en bilindik ve en umut vaad eden projelerini sizler için inceledim. Yukarıda bahsetmiş olduğum her özellik tamamen kitabi bilgilerdir ve objektif bir biçimde irdelenmiştir. Şimdi benim görüşlerime gelelim.
Öncelikle MimbleWimble gibi gerçekten devrimsel ve çok yeni bir projeden bahsederek başlamak istiyorum. Benim için MW devrimsel ve çok önemli bir gelişme olsa da, Anonimlik ve Gizlilik için tam olarak beklentimi karşılamamaktadır. Ayrıca, gizlilik sağlayan bir kripto para aynı Bitcoin gibi herhangi bir kâr amacı güden şirket tarafından yönetilemez veya madenci gücü herhangi birilerinin HER NE SEBEPTEN olursa olsun cebini dolduramaz. Bu yüzden Beam benim için sınıfta kalmıştır.
Ben MW’ı gizliliği daha ölçeklenebilir, hızlı ve daha verimli yapan bir özellik olarak görüyorum. Gizliliği tam olarak sağlamadığı kanaatindeyim. Bu yüzden Grin’in de Monero gibi rakiplere alternatif olamayacağını düşünüyorum. MW potansiyelinin farkındayım ama şimdilik çok da büyük bir gelişme olarak nitelendirmiyorum.
İkinci olarak Verge ve Dash’den bahsetmek isterim. Verge benim de zamanında aldığım, yatırımda bulunduğum bir coindi. Ancak Verge tarihinde 3 adet büyük 51% atak saldırısı geçirmiş, geliştirici ekibinin yetersiz ve gereksiz açıklamaları bendeki kredisini yitirmesine sebep olmuştur. Aynı zamanda Verge ekibinin gizlilik iddiasından sıyrılıp daha çok gündelik bir kripto para olma çabası benim için artık Verge’i gizlilk için alternatif olarak görmememe sebep olmuştur.
Dash için de hemen hemen aynı şeyleri söylemek yanlış olmaz. Dash’in gizli olmak gibi bir derdi yok, sadece Mixer ve CoinJoin gibi sistemler ile ufak bir anonimlik sağlasa da, gerek Ethereum’un TornadoCash ve Aztec Protocol gibi özellikleri olsun gerekse Bitcoin için sağlanan TOR destekleyen cüzdanları ve mixer sistemleri olsun, Dash’e gayet iyi alternatiftir. Dash kötü demiyorum, çok güzel bir sisteme sahip olsa da gizlilik Dash’in yüzeceği sular değil.
Gelelim Monero ve Conceal Network’e.. Her ikisi de CryptoNote ve RingSignatures ile gizli hesaplar aracılığı ile gizlilik sağlayan kripto projeleri. Monero bu konuda kendini ispatlamış bir proje. Gizliliği sağlıyor ve herkes tarafından kullanılabiliyor. Conceal Network ise bu sistemi çok daha büyük alanlara taşıyarak gizli DeFi, Finans sistemi, Bankacılık gibi sektörlere gizliliği getirmeye hazırlanıyor. Benim beğendiğim gözüm kapalı olarak kullanacağım Monero ile birlikte Conceal Network değerlendirilmesi gereken bir proje.
Son olarak zk-SNARKs kullanan Zcash ve Pirate Chain.. zk-SNARKs ve ZPK sistemlerine rahatlıkla söyleyebilirim ki kriptografik olarak bulunmuş en iyi gizlilk ve anonimlik sağlayan sistemdir. Ancak Zcash’in aynı ağ içerisinde şeffaf transferlere imkân tanıması, gizli olanların bulunmasına sebep olabiliyor. Bu da Zcash’in gizlilik özelliğini bir nevi baltalıyor. İşte tam bu noktada her transferi tamamen gizli yapan Pirate Chain çok fazla bilinmese de 51% atak dirençli olması, arkasında bir şirketin olmaması vb. gibi özellikler ile gizliliği en iyi sağlayan coinlerin başında geliyor.
Son sözler..
Türkçe kaynak olarak gizlilik coinleri hakkında en büyük kaynağı hazırlamamda bana destek olan Twitter’daki takipçilerime teşekkürü borç bilirim.
Yazının sonuna geldik :) sabrınız ve ilginiz için teşekkür eder, saygılarımı sunarım.
TobbyKitty
